آرتروز زانو و فیزیوتراپی
استئوارتریت یا آرتروز اصطلاحا به معنای ساییدگی غضروف در محل مفصل یا اتصال استخوان ها است. در مراحل اولیه معمولا علامت خاصی قابل مشاهده نیست با پیشرفت تدریجی، کم کم درد خفیفی در اطراف مفصل زانو هنگام فعالیت احساس خواهد شد. یکی از مداوا های مهم و موثر در آرتروز فیزیوتراپی و کاردرمانی است .در حالی که سن یک فاکتور موثر در آرتروز است اما ممکن است افراد جوان نیز دچار آرتروز شوند. برای بعضی از افراد ممکن است زمینه ارثی داشته باشد و برای عده ای ممکن است به علت آسیب زانو ، عفونت و یا حتی به علت وزن اضافی باشد. در این مقاله سعی شده تا به سوالات مختلف پیرامون این بیماری شامل نحوه ی درمان آن و چگونگی مدیریت آن در منزل و محل کار و انجام تمرینات فیزیوتراپی در منزل پاسخ داده شود.
آرتروز چیست؟
به صورت ساده یک بیماری است که در آن غضروف انتهای استخوان در محل مفصل ساییده شده و نازک می شود. بنابراین در این حالت دو استخوان در محل مفصل به همدیگر نزدیک تر شده و فضای مفصلی کمتر می شود. در واقع عضروف ها اثر خود در جذب ضربه ها را از دست داده و با حرکات مختلف ، فشار به استخوان ها وارد می شود و استخوان ساییده می شود. این اتفاق باعث به وجود آمدن درد، تورم، خشکی، کاهش توانایی حرکتی مفصل و حتی انحراف در راستای مفصل و تشکیل زواید استخوانی غیر طبیعی در انتهای استخوان های مفصل می شود.
چه کسانی به آرتروز زانو دچار می شوند؟
آرتروز شایع ترین و معمول ترین حالت التهاب مفصلی است. در حالی که افراد جوان هم ممکن است به آن مبتلا شوند احتمال ابتلا به آن در سنین بالای 45 سال بیشتر می شود. طبق آمار حدود 7 میلیون نفر در ایران به درجاتی از آرتروز زانو مبتلا هستند. زانو بیشتر از سایر مفاصل دچار آرتروز شده و احتمال ابتلا به آن در زنان بیشتر از مردان است
علت آرتروز زانو
معمول ترین علت آرتروز افزایش سن است. تقریبا همه افراد در نهایت به درجاتی از آرتروز مبتلا می شوند. اما به هر حال می توان عوامل موثر در ابتلا به آرتروز را طبقه بندی کرد :
- • سن. با افزایش سن توان غضروف ها برای ترمیم بسیار کاهش می یابد.
- • وزن. افزایش وزن باعث وارد شدن فشار اضافی به تمام مفاصل به ویژه زانو ها می شود. به ازای هر یک کیلوگرم وزن اضافی، باری معادل سه الی چهار کیلوگرم فشار بیشتر به زانو های شما وارد می شود.
- • ژنتیک. ممکن است فرد به صورت ارثی دارای غضروف های نازک تر ، عضلات ضعیف تر و یا ساختار فیزیکی ضعیف در مفاصل خود باشد. هرکدام از این حالت ها باعث سایش بیشتر و سریع تر غضروف ها خواهد شد.
- • جنسیت. زنان بالای 55 سال نسبت به مردان همسن خود بیشتر به آرتروز دچار می شوند.
- • فشارهای تکرار شونده. این فشارها اکثرا به خاطر شغل فرد و یا عادت های نادرست به مفصل وارد می شود. افراد دارای مشاغلی که در آن فعالیت های آسیب زا مثل خم و راست شدن تکراری مفصل ، بلند کردن بار سنگین و یا خمیده ماندن زانو بیشتر به آرتروز زانو مبتلا می شوند. مثلا قالی بافان که ساعات متمادی نشسته کار می کنند.
- • ورزش حرفه ای. به خاطر این اینکه ورزشکاران حرفه ای وارد رقابت می شوند، فعالیت ها و تمرینات سنگین انجام می دهند. مثل دوندگان دوی استقامت و وزنه برداران.
- • سایر بیماری ها. بیماری های دیگر نیز می توانند باعث فراهم شدن شرایط آرتروز شوند. مثل آرتریت روماتویید، مشکلات متابولیک مثل افزایش بیش از حد آهن و هورمون رشد.
علائم آرتروز زانو
این علایم در می تواند شامل موارد زیر باشد اما ممکن است همه ی آنها همزمان وجود نداشته باشد:
- • افزایش درد با افزایش فعالیت فیزیکی و کمتر شدن ان با استراحت.
- • تورم
- • احساس گرمی در مفصل
- • خشکی مفصلی صبحگاهی بخصوص وقتی قبل از شروع فعالیت مدتی لبه تخت می نشینید.
- • کاهش تحرک مفصلی که راه رفتن، بلند شدن از روی مبل، خروج از خودرو و بالا رفتن از پله ها را سخت می کند.
- • صداهای غیر عادی مفصلی . شبیه صدای کلیک.
- • در مراحل پیشرفته آرتروز انحراف در زانو ( زانوی پرانتزی یا زانوی ضربدری)
درد آرتروز در هر قسمتی از زانو می تواند خودش را نشان دهد؛ کناره های زانو، جلو یا عقب زانو. در واقع هرچه تخریب بیشتر باشد، درد و ناتوانی در ایستادن و راه رفتن هم در فرد مبتلا به آرتروز بیشتر می شود.
علایمی مثل قفل شدن و خالی کردن زانو نشان از آسیب های جدی است و حتما باید هرچه سریع تر درمان را پی گیری کرد.
درمان آرتروز منجر به بهبود علایم و کیفیت زندگی فرد می شود. به این منظور فیزیوتراپیست با توجه به علایم و وضعیت بیمار و مراحل پیشروی، برنامه فیزیوتراپی را تنظیم خواهد کرد.
برنامه درمان که شامل کنترل علایم و درد بیمار می باشد و از پیشروی بیشتر جلوگیری می کند، در واقع درمانگر با کنترل درد و آموزش تمرینات مناسب در وضعیت های خوابیده، نشسته، ایستاده و حین راه رفتن سعی بر کمک به احیا و ترمیم غضروف بین مفصلی تا حد امکان دارد. به منظور مداوای هرچه سریع تر و صرفه جویی در زمان و رفت و آمد های پی در پی که گاها منجر به آسیب و ساییدگی بیشتر می شود، می توان از خدمات فیزیوتراپی در منزل و کاردرمانی در منزل استفاده کند.
در این راستا فیزیوتراپیستی که بیمارش را ویزیت می کند بهترین و مناسب ترین تطبیق با شرایطش را برای نتیجه گیری هرچه سریع تر در نظر خواهد گرفت. لازم به ذکر است که آرتروز درمان قطعی ندارد ولی با دیدن علائم اولیه حتما باید اقدام به پیشگیری برای جلوگیری از پیشروی آن و بهبود علائم ناراحت کننده صورت گیرد.
روش های درمانی آرتروز مهم ترین موضوع جلوگیری از پیشرفت آن می باشد. یعنی درمانگر بیمار، باید هرچه سریع تر روند پیشروی را کنترل کند. با دیدن علایمی اولیه ای که ذکر شد بیمار باید درمان فیزیوتراپی و کاردرمانی و استفاده از رژیم معقول غذایی را پیگیری کند. شما می توانید با مشورت با درمانگر فیزیوتراپیست خود کلیه حرکات و ورزش های تقویتی عضلات اطراف مفصل زانو را دریافت کنید و طبق برنامه پیش روید.
هدف از انجام فیزیوتراپی در منزل چیست
هدف از کاردرمانی و فیزیوتراپی در آرتروز در ابتدا کاهش درد و علایم و به موازات آن تقویت عضلات اطراف مفصل زانو ( تقویت عضلات چهارسررانی و همسترینگ ) و به دنبال آن تقویت عضلات کمربند لگنی و ساق پا می باشد. در واقع انجام خدمات توانبخشی به ویژه اگر فیزیوتراپی در منزل و کاردرمانی در منزل صورت گیرد که مزایای آن بر هیچ کسی پوشیده نیست، می تواند طول عضلات را به حالت طبیعی خود بازگرداند و قدرت عضلات را افزایش دهد که به دنبال آن فشار روی مفصل آسیب دیده کمتر و ساییدگی کمتر می شود و در نتیجه درد بیمار کمتر و تعادل بیشتر می شود.
مرکز خدمات پزشکی طب نو به منظور درمان هرچه سریع تر، موثرتر، جلوگیری از اتلاف وقت بیماران خود، خدمات فیزیوتراپی در منزل و کاردرمانی در منزل را توسط مجرب ترین فیزیوتراپیست ها، با به روزترین روش های درمانی جهت رفاه حال بیماران خود در نظر گرفته است.
